Denon'a 110 lat cz. 2 - rocznicowe nowości stereo: odtwarzacz, wzmacniacz i wkładka z serii A110

Ludzie Denon'a postanowili uhonorować 110-tą rocznice powstania firmy w sposób, na którym znają się najlepiej – projektując serię urządzeń, która wybije się ponad to, do czego mogliśmy się przez lata przyzwyczaić. Mam nadzieję, że po lekturze, każdy wyrobi sobie własną (wstępną) opinię.

I jeszcze jedno – w tym tekście, nie ma ani słowa zaczerpniętego z oficjalnego newsa, gdyż wszystkie wykorzystane wiadomości i cytaty pochodzą z konferencji prasowej. Kto więc ciekaw cyferek i informacji ogólnych, musi sam do nich dotrzeć.

W kolejnym odcinku opowiem o jubileuszowym amplitunerze, bo to zupełnie osobny temat i uzupełnię tekst o kilka bezpardonowych pytań od dziennikarzy ze świata.

Kto przegapił część 1, opowiadającą o kamieniach milowych, wypracowanych przez firmę przez te 110 lat, niech koniecznie nadrobi zaległości w lekturze :)

Nieczęsto się zdarza, aby dało się namówić bezpośrednio związanych z powstaniem nowych produktów Japończyków, na kilka słów od siebie, ale skoro się tak zdarzyło to niech słowo wstępne, wygłosi postać legendarna – sam Shinichi Yamauchi.

Sound Master, to osoba odpowiedzialna za strojenie i końcowe brzmienie spójne z innymi produktami danej marki (w tym przypadku stereofonicznymi, bowiem od wielokanałowych AV jest inna osoba).

Shinichi Yamauchi (Sound Master urządzeń stereo): Z okazji 110-tej rocznicy powstania marki Denon, chcieliśmy wyrazić uznanie dla wieloletnich klientów naszych produktów. Ogłaszamy wprowadzenie czterech jubileuszowych urządzeń, nie tylko w celu upamiętnienia rocznicy, ale również by zawrzeć w nich najnowsze rozwiązania. Mam nadzieję, że przypadną one do gustu...

Oliver Kriete (European Produkt Manager): W październiku 2020 firma Denon zacznie wypuszczać do sprzedaży: - flagowy wzmacniacz AV – AVC-A110 - referencyjny wzmacniacz i odtwarzacz – PMA-A-110 i DCD-A110 - edycję specjalną wkładki MC wraz z główką – DL-A110 Wszystkie produkty będą posiadały unikalny wygląd i brzmienie by uhonorować 110 lat historii firmy. Poprosiliśmy naszych inżynierów, by odrzucili wszelkie ograniczenia związane z kosztami, a gdyby mogli stworzyć wszystko, to jak by to wyglądało i w jakim kierunku zmierzało? Jakie nowe składniki by wykorzystali? Jakie modyfikacje mechaniczne, tak by oddać całokształt filozofii dźwięku, który Denon nieustannie rozwija, by spuścić ze smyczy moc ekspresji niespodziewanego – głębszy i bogatszy dźwięk. O tym nie da się opowiedzieć, tego trzeba posłuchać samemu, by poczuć i pojąć jak daleko udało się naszym inżynierom dotrzeć.

System stereo – Denon PMA-A-110 i DCD-A110 – dwa z czterech produktów jubileuszowych

Denon od lat posiada ugruntowaną pozycję specjalisty w konstruowaniu sprzętu odtwarzającego, jednakże jego pozycja w samej Japonii jest jeszcze wyższa, niż w całej Europie i USA. Dla potrzeb bardzo wymagającego (i co by nie mówić również zamożnego) azjatyckiego rynku stworzono dedykowaną i systematycznie rozwijaną serię SX, która jest bezpośrednim sukcesorem legendarnej serii S1 z 1993 roku (więcej w części 1). To właśnie referencyjne modele SX posłużyły za bazę rozwojową dla systemu rocznicowego.

Hiroki Iihara (inżynier z grupy Hi-Fi o odtwarzaczu płyt): Pragnę by nasi klienci doświadczali efektu WOW i niesamowitych doznań. By poświęcony czas na słuchanie płyt CD, był kontaktem ze sztuką.

DCD-A110 – odtwarzacz SACD

Oczywiście wyposażony w opatentowany, uniwersalny czytnik płyt (CD / SACD / DVD-ROM – można tworzyć własne kolekcje plików Hi-Res FLAC i DSD). Napęd posiada: S.V.H. (ang. Suppress Vibration Hybrid – tłumienie wibracji) / pokrywę z miedzi poprawiającą sztywność / wsporniki mechanizmu z grubej stali / odlewaną z aluminium szufladę. Wszystko jest grube i ciężkie, by jak najmocniej tłumić wszelkie wibracje, po to by odczyt danych z płyt zawierał jak najmniej błędów.

Jak widać w zestawie wbudowane są dwa osobne DAC'ki, z czego ten we wzmacniaczu potrafi obsłużyć sygnały z wyższym próbkowaniem, ale jak to często w audio bywa nie zawsze więcej znaczy lepiej – temat powróci w części Q&A.

Przetwarzaniem sygnału cyfrowego na analog zajmuje się najnowszy Ultra AL32 Processing (tak, tak to enta wersja rozwojowa Alpha Processing’u wynalezionego w 1993 roku), w której to dla jeszcze większego zbliżenia się do oryginalnej fali analogowej podwojono częstotliwość próbkowania w stosunku do poprzedniej wersji (AL32 Plus), a to oznacza 32-krotne nadpróbkowywanie sygnału z płyty CD. Czyli gdy na wejściu mamy 44.1 kHz, to do przetwarzania trafia 1.4112 MHz. Nawet gęste pliki 192 kHz podlegają 8-krotnemu nadpróbkowaniu, dzięki czemu redukowane są zakłócenia wysokich częstotliwości.

Często się mówi, że coś jest zdublowane by lepiej działać, tu DAC został podwójnie zdublowany, czyli (jak to powiedzieć) poczworzony?

Dopiero w takiej postaci sygnał trafia do dwóch podwójnych DAC’ów (PCM1795), gdzie cztery sygnały, są na wyjściu porównywane pomiędzy sobą, a wszelkie rozbieżności traktowane jako błędy są usuwane. Udaje się w ten sposób zyskać o 4-6 dB wyższy stosunek sygnału do szumu, co jest sporym osiągnięciem w domenie cyfrowej.

A tak to wygląda w realu – jedna płytka drukowana

Wykonywanie tak złożonych operacji wymaga wydajnego zasilania czystą energią. Do tego celu wykorzystuje się osobne zasilacze dla obwodów analogowych i cyfrowych.

Zasilacz obwodów analogowych – Audio Power Transformator, oraz zasilacz ±15 V i ±5 V (po lewej), który zasila stopień analogowy zlokalizowany na tej samej płytce drukowanej co DAC.

PMA-A110 – wzmacniacz zintegrowany z DAC

Również bazuje na japońskiej serii SX. Specyfika tego modelu polega na dwustopniowym wzmacniaczu / posiada preamp gramofonowy z obsługą wkładek MM i MC / funkcjonalność DAC pozwalającą na strumieniowanie muzyki ze źródeł cyfrowych / oraz zastosowaną po raz pierwszy elektryczna regulacja głośności.

Takashi Arai (inżynier z grupy Hi-Fi o wzmacniaczu stereo): To nasza 110-ta rocznica, więc chciałem, by powstał produkt godny jej upamiętnienia. Niezależnie od okazji, uważam że to bardzo udany model i mam nadzieję, że będzie również używany do słuchania winyli.

Elektryczna regulacja głośności – zastosowano nowy, dwustopniowy preamp, gdzie dzięki zmiennej wartość wzmocnienia (ang. gain) znacząco poprawia się stosunek sygnału do szumu (ang. SNR). W tradycyjnych konstrukcjach ze stałym poziomem wzmocnienia, szumy zawsze są podbijane do poziomu 45.5 dB, nawet na niskich poziomach głośności (dlatego kiepskie wzmaki szumią gdy nic nie gra).

Schemat po lewej – jak to zrobił Denon (to całkiem nowe rozwiązanie dla marki), po prawej jak to realizują inne firmy z mechanicznymi regulatorami głośności, gdzie na wyjściu dostaje się 45.5 dB wzmocnienia „wzbogaconego” niestety o takie samo wzmocnienie wszelkich zakłóceń układu.

U Denon’a poziom wzmocnienia stopnia końcowego obniżono do 29 dB, a więc dostajemy wzmocnienie zakłóceń aż o 16.5 dB niższe niż mogłoby być. Electrical Volume Control posiada wbudowane układy odpowiedzialne za minimalizowanie poziomu zakłóceń, a to radykalnie przekłada się na poprawę osiągów.

Dzięki takiej topografii, unika się przepływu wrażliwych sygnałów, przez dodatkową płytkę drukowaną na froncie urządzenia, co wydatnie skraca długość ścieżek, gdyż regulacja głośności i tonów znajdują się na płytce tuż za konwerterem cyfrowo/analogowym.

Jak pokazuje schemat przebiegu sygnału, również na poziomie ogólnym regulacja elektryczna przynosi zyski, gdyż utrzymuje „ciągi technologiczne” najdalej jak to tylko możliwe od zasilaczy, które są jednym z głównych źródeł zakłóceń. Sygnał przechodzi przez przedwzmacniacz i regulację wzmocnienia i tonów zmontowane na wspólnej płytce, potem bezpośrednio na końcówki mocy i najkrótszą drogą do zacisków głośnikowych. Pokrętła na froncie wysyłają tylko elektryczne sygnały sterujące, a fizyczna regulacja odbywa się w innym miejscu. Takie rozwiązanie, zmniejsza wzajemny wpływ różnych podzespołów na siebie, redukuje zakłócenia, a więc... po raz kolejny poprawia jakość sygnału.

Tak wygląda schemat nowo zaprojektowanego wzmacniacza Push-Pull na bazie (UHC)-MOS (ang. Ultra High Current). Dwustopniowy wzmacniacz różnicowy został zaczerpnięty z dostępnego tylko w Japonii referencyjnego PMA-SX11 – to wyższa stabilność i obsługa różnorodnych modeli kolumn.

Przedwzmacniacz gramofonowy ze wsparciem dla wkładek MC / MM, z pasywną kompensacją equalizacji RIAA i dwustopniowym wzmacniaczem. W szczególności dobrze współpracuje z rocznicową wkładka DL-A110 – impedancja dla MC to 100 Ω, a więc dokładnie tyle ile wymaga również legendarna wkładka DL-103.

W pełni dyskretny preamp gramofonowy dla MC / MM, ale na co innego warto na tym zdjęciu zwrócić uwagę – chcąc posłuchać płyt lub magnetofonu szpulowego, można jednym kliknięciem wyłączyć wszystkie obwody cyfrowe, włącznie z wyświetlaczem na przednim panelu i PMA-A110 staje się w pełni analogowym wzmacniaczem.

Sekcja DAC z kompletem wejść cyfrowych: USB-B / optyczne / koaksjalne, jest całkowicie odizolowana, tak by zakłócenia nie przenosiły się z komputera w głąb obwodów (a że PC potrafi siać po USB, to chyba wszyscy wiedzą).

Wzmacniacz posiada jeszcze mocniejszy poczwórny DAC niż odtwarzacz, samplujący do 32bit/384 kHz i 11.2 MHz DSD w trybie asynchronicznym przez USB-B, czyli nadpróbkowując sygnał PCM do 32-ktotności jakości CD.

Części odpowiedzialne za tworzenie dźwięku również pochodzą z serii SX, w tym hermetyczne przekaźniki z posrebrzanymi stykami (niebieskie pudełeczka na środkowym obrazku) przełączające sygnały wejściowe. Drobnica na dole posłużyła do strojenia.

W odtwarzaczu DCD-A110 miedź nie tylko stabilizuje mechanizm tacki, ale i ekranuje siejącą na wysokich częstotliwościach elektronikę napędu. Po lewej sekcja zasilania, po prawej obwody audio.

Natomiast we wzmacniaczu PMA-A110 rzuca się w oczy odwrócony o 90 stopni układ wielkich transformatorów, które działają na siebie trochę tak, jak jak noice cancelling w słuchawkach – wygaszają generowane przez siebie wibracje.

Cena: DCD-A110 13.999 zł / PMA-A110 15.999 zł

W tym oczywiście 1/4 to vat'owska danina na rzecz skarbu naszego państwa, które palcem nie kiwnęło, by te urządzenia powstały. Pierwsze egzemplarze mają trafić na światowe półki 6-go października, co w przypadku Polski (bądźmy realistami) może, ale nie musi się przeciągnąć do pierwszych dni listopada.

Wkładka MC DL-A110

Oryginalna konstrukcja DL-103 (opracowana w 1964) przeznaczona była do pracy w studiach radiowych. Aż trudno w to uwierzyć, ale jest ona w nieustającej sprzedaży od ponad 56 lat. Wersja jubileuszowa otrzymała specjalną, bardzo lekką główkę poprawiającą osiągi na obu skrajach pasma. Ponieważ całość jest bardzo lekka, poprawie uległa separacja kanałów – niska masa redukuje bezwładność mechanizmu wywoływaną niedoskonałościami tłoczenia płyt. 4-ro bolcowe połączenie jest kompatybilne z ramionami SME i podobnymi, oraz gramofonami Denon’a oczywiście.

Ryo Okazeri (inżynier d/s projektów specjalnych o wkładce gramofonowej): Projektując DL-A110, inspirowałem się prostotą koncepcji i projektu DL-103, która powstała ponad 50 lat temu. Tylko fabryka w Shirakawa jest w stanie produkować tę wkładkę. Goście odwiedzający fabrykę pytają: „Czy to dobry pomysł, że ujawniamy tak wiele szczegółów z procesu produkcji?” Możesz widzieć jak się produkuje wkładki, ale to nie jest coś, co łatwo skopiować. Chciałbym zachęcić klientów używających obecnie DL-103, by spróbowali DL-A110.

DL-103 zaprojektowano dla potrzeb studiów radiowych, nadających sygnał stereofoniczny na falach FM, wkładka wraz z główką była pierwotnie używana w NHK, a potem w prawie wszystkich studiach w całej Japonii. Od 1970 dostępna jest również dla klientów indywidualnych.

W wersji jubileuszowej przede wszystkim udoskonalono główkę (ang. Headshell), która stanowi nierozerwalny element sukcesu samej wkładki – odchudzenie całości poszerzyło pasmo przenoszenia, poprawiło separację, zmniejszyło opory mechaniczne, a to powinno również wydłużyć żywotność.

Cena: DL-A110 2.799 zł

Shinichi Yamauchi (Sound Master stereo): Wszystkie modele są wyśmienicie wykonane, a nasze Hi-Fi stało się prawdziwym Hi-Endem. Pomimo, że ceny są znacznie wyższe od modeli bazowych, to jakość dźwięku wykracza daleko poza ich cenę. Mówiąc o wzmacniaczu AV, oddaje on wszelkie szczegóły i posiada ogromną lekkość. Chciałbym wyraźnie oddzielić AVC-A110 od wszystkich wzmacniaczy jakie widzieliśmy wcześniej (o tym urządzeniu napiszę w kolejnej części). Ktoś mógłby nazwać wkładkę DL-A110 kopią DL-103, lecz naprawdę brzmi ona fascynująco. Lekka główka wykonana jest z żywicy i z tego powodu dźwięk nie jest podkolorowany. Chciałbym, aby ludzie mogli porównać brzmienie DL-103, z DL-A110. Wszystkie urządzenia są produkowane w fabryce Shirakawa w Japonii, która odegrała kluczowe znaczenie w historii marki Denon i dla samej jakości dźwięku. Proszę się spodziewać nieustannej ewolucji Denon’a również w przyszłości.

Trzeba to sobie jasno powiedzieć – to chyba taka pierwsza (i dla wielu z nas prawdopodobnie i ostatnia) okazja w życiu, by stać się posiadaczem urządzeń (w dodatkowo podkręconych wersjach) dostępnych do tej pory wyłącznie w drogich, zaawansowanych modelach japońskich, które w końcu opuszczą Kraj Kwitnącej Wiśni i będą dostępne w Europie i USA.

Powody niedostępności serii SX poza Azją są co najmniej trzy:

• Po pierwsze inne parametry prądu w japońskich gniazdkach. To pociągałoby konieczność nie tylko podmiany samych zasilaczy, bo to byłby banał, ale i konieczność przeprojektowywania i zestrojenia na nowo całych urządzeń, by równie dobrze współpracowały z nowym zasilaniem. W praktyce oznaczałoby to dwa razy tę samą, bardzo czasochłonną i angażującą kluczowe zasoby ludzkie robotę.

• Po drugie, nie dziwi więc, że ktoś uznał za sensowniejsze tworzenie osobnych serii projektowanych i strojonych od podstaw pod wymagania zachodniego klienta. Tak na marginesie dodam, że i tak nie wszystkie modele dostępne w Europie trafiają do USA i na odwrót – właśnie z powodu konieczności dodatkowych prac adaptacyjnych (EU / USA różne napięcie i częstotliwość w gniazdkach). Modele europejskie nie są dostępne w Japonii.

• Po trzecie, Japończycy na masową (bardziej) skalę są wymagającymi audiofilami, posiadają odpowiednie zasoby finansowe i co równie ważne, są skorzy płacić więcej za modele Japan Only.

Zaczepiani na różnych wystawach inżynierowie i pytani o szansę na wypuszczenie wersji europejskiej serii SX, zgodnym chórem odpowiadali, że to się raczej nigdy nie stanie z powodów ekonomicznych, a jednak…

Ceny są zauważalnie wyższe niż standard, ale pamiętajmy, że mówimy o urządzeniach specjalnie tuningowanych, dostępnych tylko przez rok w limitowanej ilości egzemplarzy (oficjalnie do 1.10.2021 / do wyczerpania zapasów). Taka okazja trafia się pierwszy raz od 110 lat i zapewne się szybko nie powtórzy.

Produkcja w całości odbywać się będzie w fabryce Shirakawa, gdzie powstają najwyższe modele Denon / Marantz / Classé. Urządzenia objęte są 5-cio letnią gwarancją, oraz każde otrzyma certyfikat oryginalności, podpisany przez szefa produkcji konkretnego modelu, do tego unikalny kolor (srebrno-grafitowy), który nie będzie dostępny poza tą serią, grawerowane logo i dedykowane opakowania.

A co najważniejsze… jak powiedział Sound Master Yamauchi San, uzyskany dźwięk daleko wykracza poza granice zaproponowanej ceny.

W kolejnej części, opis niesamowitego 13.2 kanałowego amplitunara AV AVC-A110, oraz pytania dziennikarzy dotyczące AV & Stereo, oraz komplet odpowiedzi specjalistów Denon'a.

Część 1 – kamienie milowe w 110-letniej historii marki Denon (kliknij tu)

Część 3 – jeden ale za to totalny wzmacniacz kina domowego (kliknij tu)